Een complottheorie (of samenzweringstheorie) is een opvatting of aanname waarin gesteld wordt dat een bepaalde gebeurtenis, ontwikkeling of toestand op sociaal, politiek of economisch gebied het resultaat is van een samenzwering tussen twee of meer personen of groeperingen.
Volgens zulke theorieën spannen immorele en voor niets terugdeinzende individuen of groeperingen heimelijk samen om hun kwalijke doelen te realiseren.
Klooster complot van Philip Jackson, met op de achtergrondSerenissima.
Omschrijving
In de volksmond is een complottheorie elke onconventionele theorie over verschijnselen of gebeurtenissen die naast onconventioneel ook ongefundeerd of irrationeel is. In deze vorm speelt geen echt complot een rol. Zo'n 'complottheorie' is dan slechts een verdenking van ondergrondse activiteiten, zonder voldoende bewijs. Als iemand iets een 'complottheorie' noemt, betekent dat in de praktijk meestal ook dat hij de theorie als onbewezen, als zeer onwaarschijnlijk, of met zekerheid als onjuist ziet. Complottheorie is daarom per definitie een subjectief begrip.
Complottheorieën zeggen in het algemeen dat een bepaald verschijnsel of een bepaalde gebeurtenis - bijvoorbeeld een moord, een revolutie, of zelfs het falen van een product - niet alleen werd veroorzaakt door zichtbare activiteiten van politieke krachten of marktwerking, maar vooral door ondergrondse manipulatie.
Complottheorieën zijn veelal te herkennen aan het feit dat de zogenaamde bewijsvoering voor het bestaan van de betreffende theorie grotendeels en vaak geheel uit vragen bestaat. De gangbare verklaring voor de waarneming wordt in twijfel getrokken zonder dat verifieerbare feiten om de complottheorie te onderbouwen worden aangedragen.
Bekende complottheorieën
Nederland en België
Internationaal
De 'wapperende' Amerikaanse vlagna de landing op de maan.
Er is veel literatuur rond samenzweringstheorieën en er zijn ook vele sites op het Internet aan gewijd. De belangrijkste zijn onder meer Anthony Hilder, Matthew James Bellamy van de bandMuse, David Icke, Jack Otto, Micha Kat en Alex Jones. De zogenaamde 'feiten' en interpretaties zijn echter niet altijd geloofwaardig. Het is dan ook aangeraden om alles kritisch door te nemen en absoluut ook andere bronnen te raadplegen. Meestal roemen de auteurs van deze samenzweringstheorieën zichzelf als experts in de materie, terwijl hun theorieën vaak worden tegengesproken door feiten die wetenschappelijk zijn aangetoond of eenvoudig kunnen worden nagetrokken na raadpleging bij officiële archieven. Ook hun zogenaamde curriculum vitae, werkervaring of diploma blijkt wel eens niet overeen te komen met de werkelijkheid.
Satire
Theorieën en verklaringen
De psychologie van complottheorieën
De mens is van nature uit geneigd om mysterieuze gebeurtenissen trachten te verklaren. Zeker als ze een emotionele impact hebben. Wanneer een directe oorzaak ontbreekt of er onvoldoende achtergrondgegevens voorhanden zijn slaat men automatisch zelf aan het speculeren. Men probeert dan allerlei informatie over de geheimzinnige of onopgeloste kwestie te verzamelen en aan elkaar te linken. Op basis hiervan zoekt men dan een bevredigende theorie, meestal beïnvloed door hun eigen persoonlijke overtuigingen. Er wordt ook steevast een groepering of persoon gezocht die baat zou hebben bij het mysterie. Meestal hebben de aanhangers reeds vooroordelen of wantrouwen tegenover deze figuur of instantie en gebruiken ze hen simpelweg als zondebok. Er wordt dan automatisch van uitgegaan dat deze mensen tot alles in staat zijn. Aanhangers gaan dan ook enkel akkoord met deze wilde geruchten omdat hun eigen vooroordelen erdoor bevestigd worden.
De meeste complottheorieën missen voldoende betrouwbare informatie en/of overtuigende bewijzen. Dit kan te wijten zijn aan een gebrek aan persvrijheid in ondemocratische landen.[2] Of omdat de verdachte groepering of persoon weigert in te gaan op vragen en geruchten omtrent de kwestie. Het Internet speelt tegenwoordig een belangrijke rol om deze complottheorieën internationaal te verspreiden. Geruchten zijn snel online gezet en meestal is het niet zo eenvoudig na te gaan waar het bericht vandaan komt. Mensen die de theorie lanceren beweren vaak experts in de materie te zijn of een voormalige medewerker die echter wroeging kreeg. Vaak is de persoonlijke achtergrond van deze mensen al even twijfelachtig en onbetrouwbaar als hun theorieën zelf. Complottheorieën zijn zelden wetenschappelijk gefundeerd. Bepaalde beweringen zijn soms fysiek onmogelijk en/of negeren belangrijke nuances, details en andere feiten. Het hoge sensatiegehalte en de vaak extreme speculaties contrasteren meestal sterk met wat er in werkelijkheid gebeurd is. Slechts weinig aanhangers proberen de theorieën zelf verder te onderzoeken. Ook al wordt de complottheorie tegengesproken door duidelijke bewijzen, dan nog blijven velen er hardnekkig in geloven. Hun typische verdediging is dat deze bewijzen ook allemaal mediamanipulatie zijn en degene die hen tracht in te lichten óók in het complot zit.
Karl Popper en de falsifieerbaarheid van theorieën
Karl Popper poneerde dat wetenschap is gedefinieerd als een set van hypothesen die kunnen worden gefalsifieerd. Een hypothese is falsifieerbaar als er een experiment te verzinnen is waarvan men van tevoren kan aangeven bij welke uitkomst het bewezen is dat de hypothese onjuist is. Metafysische en onwetenschappelijke theorieën en hypothesen kennen zulke experimenten niet. Mensen die kritisch staan tegenover complottheorieën merken vaak op dat deze niet falsifieerbaar zijn, en dus niet wetenschappelijk. Dit is juist; het is een logisch gevolg van de manier waarop een complottheorie tot stand komt. Vaak liggen er aan een complottheorie waarnemingen ten grondslag die niet uitgebreid gepreciseerd zijn. Wanneer men bij een experiment de waarneming niet kan reproduceren wordt dat verklaard doordat men niet onder de juiste omstandigheden zou hebben gehandeld. Hierbij wordt niet noodzakelijkerwijs aangegeven waar het verschil door wordt veroorzaakt. Dit maakt het onmogelijk om de complottheorie omver te werpen. Om dit aan te tonen verzint men wel eens een loze complottheorie, die men vervolgens met alle mogelijke soorten 'bewijs' ondersteunt. Zo dook in de jaren negentig het Bielefeldcomplot op, een theorie dat de Duitse stad Bielefeld in werkelijkheid niet zou bestaan.
De psychologie van paradigmaverschuiving
Het merendeel van de complottheorieën is, net als met de meeste overige theorieën door de eeuwen het geval was en is, niet juist. Historisch gezien zijn de meeste theorieën inmiddels door de feiten achterhaald. Waarschijnlijk vanuit een basisbehoefte aan zekerheid en vastigheid gaat men er desondanks het liefst van uit dat al onze huidige theorieën kloppen, en hooguit nog verder verfijnd moeten worden. Toch is het tempo waarin wetenschappelijke 'zekerheden' worden vervangen door nieuwe inzichten nog nooit zo hoog geweest als in de afgelopen decennia.
Men is zo overtuigd van het eigen wereldbeeld, dat men feiten die daar niet in schijnen te passen (anomalieën) gedurende zeer lange tijd negeert of anders probeert te interpreteren. De op den duur onvermijdelijke aanpassing van het wereldbeeld, wanneer dit gefalsificeerd is geraakt door de anomalieën, is een vaak een groepsproces waarvan de timing niet goed voorspelbaar is. Onderzoekers die met alternatieve theorieën komen worden vaak weggehoond, tot hun zaak dermate duidelijk is dat men zich niet meer kan voorstellen of herinneren dat men er ooit anders over dacht.
Bron: WIKI
By accepting you will be accessing a service provided by a third-party external to https://detheorist.nl/