Formatie voor nieuwe Nederlandse regering zit muurvast

Door gastschrijver Johannes Drenth

De formatiegesprekken voor het kabinet Rutte vier zitten muurvast en formateur Mariëtte Hamer heeft aan de deelnemende partijen gevraagd om hierover niets naar buiten brengen. De gesprekken verlopen moeizaam, zo schrijft de Telegraaf, vooral vanwege de beoogde constructie van het blok VVD-CDA-D66 , met daarnaast GroenLinks en PvdA. Deze uiterst linkse coalitie ligt, met regeringsdeelname van debutant GroenLinks, moeilijk bij CDA-leider Hoekstra en VVD-koning Rutte.

Maurice de Hond heeft een peiling uitgevoerd, informerend naar de voorkeur bij deelnemende partijen voor bepaalde coalities. Telkens wordt het blok van VVD-D66-CDA als uitgangspunt genomen, versterkt met mogelijke coalitiegenoten.  Wat opvalt is dat bij zowel de achterban van de VVD als bij het CDA geen groot enthousiasme is voor coalities met linkse partijen. De variant met de PvdA is slechts voor 16 procent van de VVD’ers de eerste keuze, en 19 procent van de CDA’ers. D66 is duidelijk positiever met 32 procent. Het blok plus GroenLinks heeft maar voor 10 procent van de VVD en 5(!) procent van het CDA de voorkeur. Een coalitie met GroenLinks is wel de eerste keuze voor 43 procent van D66. De huidige combinatie bij de onderhandelingen peilt Maurice niet, maar het is onwaarschijnlijk dat CDA en VVD warmer worden van regeren met twee linkse partijen in plaats van met één.

Het huidige blok heeft samen 73 zetels in de kamer, waarvan slechts een derde (24) van D66 is. De beoogde coalities over links krijgen dus vooral steun bij een minderheid van dit o zo essentiële ‘’brede midden’’. Rutte en Hoekstra riskeren de situatie waarin zij vooral de kiezers van hun coalitiegenoten tevredenstellen, maar niet die van henzelf. Denken ze misschien dat het nog niet te laat is om van partij te veranderen?

Maar wat wil de achterban van VVD en CDA dan wel? Volgens de peiling van Maurice is respectievelijk 42 en 38 procent voorstander van een coalitie bestaande uit VVD-D66-CDA-JA21. Bij D66 is maar 6 procent voorstander van deze constructie. Opvallend is ook dat alternatieve coalities, zoals met de PVV, niet meegenomen zijn in het onderzoek. Toch lijkt het dat een coalitie over rechts duidelijk voor een grote minderheid van liberalen en christendemocraten de eerste keuze is.

Het is echter de vraag of Rutte ooit terug zal komen op zijn afwijzing van PVV en Forum voor Democratie. Wel is duidelijk dat, als hij opnieuw premier wordt, hij zal blijven kampen met een imagoprobleem. Volgens Maurice de Hond vindt 40 procent van alle ondervraagden het onacceptabel dat het volgende kabinet de naam Rutte draagt. 42 procent van de kiezers vindt dan ook dat er snel nieuwe verkiezingen moeten komen.

Misschien dat de volgende VVD-leider het roer eens echt omgooit, zodat de VVD-achterban niet telkens rechts stemt om links af te slaan.

Mark RutteMaurice de HondNederlandse regering